به گزارش خبرنگار مرآت، در یکی دو ماه گذشته، مشغول مطالعه کتاب «نظم جهانی» بودم؛ اثری مهم از هنری کیسینجر، یکی از وزرای امور خارجه پیشین ایالات متحده و از استرتژیست‌های کهنه‌کار و بنام جهان. خالی از لطف نیست که نکاتی را پیرامون این کتاب با شما به اشتراک بگذاریم.

یکم؛ هنری کیسینجر نیاز به معرفی ندارد! در واقع او مشهورتر از آن است که نیاز به معرفی داشته باشد. اما لازم است بدانیم چیزی که در این کتاب و به طور کلی در شخصیت کیسینجر به شدت برجسته است، علاقه فوق‌العاده به سیاست‌های آمریکاست! بنابراین وقتی کتاب را می‌خوانید باید درنظر داشته باشید که نظم جهانی را یک آمریکایی متعصب نوشته است. او تقریبا از همه جهان به جز آمریکا انتقاد می‌کند و انتقادش از آمریکا این است که زیادی اخلاقی عمل می‌کند!

سیاست آمریکایی از نگاه کیسینجر، سیاستی همواره اخلاقی است؛ حتی وقتی آمریکا با بمب اتمی هیروشیما را با خاک یکسان می‌کند یا وقتی با لشکرکشی به عراق و افغانستان، مجموعا بیش از دو میلیون کشته و آواره بر جای می‌گذارد. کیسینجر برای همه این اتفاقات، یک توجیه اخلاقی در آستین دارد و نوع نگارشش به گونه‌ای است که نمی‌توان آن را فریبکارانه دانست؛ او واقعا اعتقاد دارد که آمریکا اخلاقی عمل می‌کند!

آمریکا یک منجی است! او حق دارد در مواردی که لازم بداند در امور داخلی کشورها هم دخالت کند تا نظم جهانی را برقرار کند. نگاه کیسینجر در این میان، نسبت به فرهنگ‌ها و هویت مستقل کشورها، تا حدی توهین‌آمیز است. بسیاری از کشورها چیزی از نظم جهانی نمی‌فهمند، و آمریکا، پلیس جهان، باید یا به نرمی یا به جبر به آن‌ها بیاموزد که چگونه باید رفتار کنند.

دوم؛ کیسینجر درباره تاریخ بسیاری از کشورهای مهم و موضعشان در قبال نظم جهانی سخن می‌گوید اما نمی‌گوید اساسا آمریکای جدید چگونه تشکیل شده است!

سوم؛ کیسینجر در کتابش نشان می‌دهد که بسیاری از کشورها و اندیشه‌ها تهدیدی برای نظم جهانی مدنظرش به حساب نمی‌آیند و چالشی در این زمینه ایجاد نخواهند کرد اما نظم جهانی مدنظر اسلام به عنوان یک اندیشه رقیب، می‌تواند برای نظم جهانی مدنظر کیسینجر خطرساز باشد! او با نگاه منفی به این ماجرا نظر می‌کند اما ناخودآگاه به ذات سیاسی اسلام و اصل این که اسلام در حوزه نظم جهانی، سخنی برای گفتن دارد، اشاره کرده است.

چهارم؛ کیسینجر به طور قابل توجهی بر تاریخ مسلط است؛ حتی مطالعات خوبی درباره تاریخ اسلام داشته! او اساسا یک فصل را به نظم جهانی اسلامی با تفسیر خودش اختصاص داده است. از ظهور حضرت محمد(ص) گرفته تا دولت عثمانی و بهار عربی(به تعبیر ما، بهار اسلامی) همه مسائلی است که او در این فصل مطرح می‌کند و حتی می‌شود ردپای نگاه انتقادی به اسلام و پیامبر را در متن به وضوح مشاهده کرد! این کتاب، در ایران به چاپ رسیده! به نظرم اتفاق مثبتی است و ضمن این که بی‌واسطه نگاه یک آمریکایی را به تاریخ اسلام نشان می‌دهد، سطح اندیشه یک استراتژیست آمریکایی نسبت به اسلام را روشن می‌کند و همچنین بابی برای گفتگوهای بیشتر در این زمینه می‌گشاید.

پنجم؛ کیسینجر یک فصل مبسوط را به رویکردهای ایران در حوزه نظم جهانی اختصاص داده است. او آشکارا انقلاب اسلامی، سخنان امام و رهبر معظم انقلاب را به نقد کشیده! در میان آثار احتمالا منتقدانه‌ای که درباره امام و انقلاب به چاپ رسیده، این اثر احتمالا باید اثر ویژه‌ای باشد. او حتی در برخی مواضع، با عباراتی موهن سیاست‌های انقلاب و امام را به نقد می‌کشد. این آزادی در نشر، اتفاق مثبتی است و باید گرامی‌اش داشت.

ششم؛ قسمت ناراحت‌کننده فصل مربوط به ایران برای منِ ایرانی، آن است که گویی کیسینجر به دقت سخنان رهبر انقلاب و امام را دنبال کرده و گهگاه به سخنان ایشان استناد می‌کند! این تدقیق در گفته‌های رهبران شاید در بسیاری از ما وجود نداشته باشد! چه رسد به تدقیق در گفته‌های دشمنان!

هفتم؛ شیرین‌ترین فصل برای من، فصل نهم کتاب است. در این فصل کیسینجر ضمن تشریح تأثیر فناوری بر فرایند نظم جهانی، داده‌های مطلوبی را در خصوص نقش شبکه‌های اجتماعی بر رفتار مردم و... ارائه می‌کند. این کتاب چند سال قبل نوشته شده و جستجویی ساده درباره داده‌های بروزشده در این حوزه، نشان می‌دهد که کیسینجر به خوبی آینده را در این زمینه لمس کرده است.

هشتم؛ ترجمه این کتاب، چیزی نیست که باید باشد. مترجم که احتمالا کوشیده است در برگردان فارسی، ساختار جملات انگلیسی را حفظ کند، در بسیاری مواضع کاری کرده که فهم کتاب دشوار شده است! تأکید می‌شود که این فهم دشوار ناشی از دشواری محتوا نیست بلکه ناشی از ترجمه غیرروان کار است. کاش کسی این کتاب را -که به چاپ چهارم هم رسیده و احتمالا شمار چاپ‌ها بیشتر هم خواهد شد- با ادبیاتی بهتر ترجمه می‌کرد تا مخاطب به جای تقلا برای دریافتن خطاهای مترجم، بر محتوای کتاب متمرکز باشد!

نهم؛ اگر تصمیم گرفتید که این کتاب را مطالعه کنید، حتما زمانی را برای مطالعات جانبی پیرامون آن اختصاص دهید. کیسینجر به طور فوق‌العاده فشرده‌ای به بسیاری از مسائل تاریخی پرداخته و بسط آن در مطالعات جانبی احتمالا برای شما جذاب خواهد بود.

انتهای پیام/ح